Đầu tiên là trend ICO, sau đó là DeFi, sau đó nữa là meme coins, GameFi và gần đây nhất là trend NFT.
Liệu DAO có phải là trend tiếp theo trong 2023-2024 hay không?
Trong bài viết này mình và các bạn sẽ cùng đi tìm hiểu câu trả lời cho câu hỏi này bằng cách đi sâu vào:
- Khái niệm DAO
- Ví dụ về mô hình hoạt động của DAO
- Tại sao DAO cần có token?
- Tại sao DAO lại là xu hướng của tương lai?
DAO là gì?
💡 DAO là viết tắt của từ Decentralized Autonomous Organization, nghĩa là tổ chức tự trị phi tập trung.
Khác với các tổ chức truyền thống (như Facebook, Google,...), DAO là một tổ chức chạy trên Internet.
Các quy tắc và cấu trúc của tổ chức này được viết trong mã nguồn, chúng có thể hoạt động một cách độc lập mà không cần sự can thiệp của con người.
Thay vì có một giám đốc điều hành hoặc hội đồng quản trị tập đoàn thì DAO thuộc sở hữu của một tập thể và được quản lý bởi các thành viên.
DAO cũng không phải là công ty thực sự, nó có thể chí là một nhóm người cùng nhau theo đuổi các mục tiêu chung.
Bạn có thể sử dụng mô hình DAO cho một dự án để quản lý tài chính, quản trị cộng đồng, chia sẻ giá trị phải nói là vô tận vì DAO là một mô hình cực kỳ linh hoạt.
Thông thường, tiền trong mô hình DAO thường ở dạng tài sản crypto. Tiền được gửi vào mô hình DAO, số tiền đó được sử dụng vào mục đích gì hoặc phân phối như thế nào tùy thuộc vào hợp đồng thông minh và những gì mà cộng đồng đó muốn.
⇒ Tóm lại: Nếu ví Blockchain như một quốc gia, thì DAO chính là các công ty được xây dựng trên các quốc gia đó. Và các công ty này có thể hoạt động một cách độc lập hay còn gọi là “tự trị” (autonomous).
Ví dụ về mô hình hoạt động của DAO
💡 Một ví dụ đơn giản về cách thức hoạt động của DAO: Bạn có một ý tưởng xây website cho một dự án, có thể mang lại lợi ích cho tổ chức đó hoặc thúc đẩy mục tiêu chung.
Bạn chỉ cần gửi đề xuất cho cộng đồng, đính kèm file báo giá và chi tiết kế hoạch của bạn. Cộng đồng sẽ bỏ phiếu cho bạn và nếu nó được sự đồng ý từ cộng đồng, quỹ dự trữ của DAO sẽ tự động chuyển tiền vào địa chỉ ví của bạn.
Hợp đồng thông minh đã được lập trình sẵn để thực hiện điều này theo một cách đơn giản, giúp tổ chức có thể hoạt động một cách trơn tru và độc lập.
Nghe đến đây chắc các bạn đang nóng lòng không biết làm thế nào để có thể đầu tư vào các mô hình DAO. Vì vậy trong phần tiếp theo, mình sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vai trò của token trong DAO.
Tại sao DAO lại cần có token?
Trong cuộc họp cổ đông của các tập đoàn truyền thống như Apple hay Netflix, các cổ đông sẽ có quyền bỏ phiếu và định hướng cho cả công ty. Sau đó CEO sẽ đảm bảo thực hiện theo đúng định hướng được đề ra trong buổi học cổ đông.
Trong một DAO, chúng ta sẽ không có cuộc họp cổ đông. Thay vào đó các quyết định sẽ được đưa ra bởi cộng đồng.
Hầu hết các DAO đều có token quản trị riêng, token đó được sử dụng để khuyến khích mọi người tham gia đóng góp. Nếu bạn là người nắm giữ token, bạn sẽ được quyền tham gia quản trị, bỏ phiếu tham gia vào các quá trình phát triển của dự án trong tương lai.
Thông thường trong thị trường Crypto, một DAO có thể phát hành hàng triệu token, mỗi token đại diện cho một phiếu bầu và những người nắm giữ nhiều token nhất có thể có số phiếu bầu lớn nhất.
Đọc thêm: Treasure DAO (MAGIC): hệ sinh thái game & NFT lớn nhất trên Arbitrum
Ưu điểm của DAO
Những ưu điểm mà DAO mang lại ngày càng được thể hiện rõ: DAO giúp những người tham gia tìm lại những “quyền lợi” mà họ không được chạm tới từ bấy lâu nay.
- Các kế hoạch của một tổ chức, thứ thông thường chỉ được biết và quyết định bởi một bộ phận đứng đầu, thì giờ đây mọi thành viên đều có thể biết và biểu quyết, kết quả sẽ được thực hiện theo mong muốn của số đông.
- DAO được thừa hưởng sự minh bạch từ blockchain và mọi người đều có thể kiểm tra chúng điều này rất hữu ích vì đối với các tổ chức tài chính, bạn có thể dễ dàng phát hiện ra bất kỳ hành vi chiếm dụng nào.
- Các thành viên trong tổ chức không đặt nặng việc quen biết và tin tưởng lẫn nhau, vì mọi hành động bây giờ đều sẽ được ghi lại on-chain, mở ra nhiều tiềm năng mới cho việc hợp tác.
- Vì DAO là một tổ chức trên Internet nên bất kỳ ai cũng có thể tham gia mà không vướng phải bất kỳ rào cản nào, bạn cũng không cần phải là nhân viên chính thức để đóng góp vào tổ chức. Thậm chí bạn còn có thể tham gia đóng góp ẩn danh.
- Áp dụng game theory, người tham gia nắm giữ một phần của DAO, do đó họ sẽ lựa chọn những đề xuất giúp phát triển DAO, những đề xuất được đưa ra cũng phải được cân nhắc để tạo ra lợi ích cho số đông.
- Và rất nhiều ưu điểm nữa giúp DAO trở thành một mô hình quản trị tiên tiến hơn nhiều so với các mô hình công ty truyền thống.
Nhược điểm của DAO
Bên cạnh ưu điểm thì DAO cũng có những nhược điểm chẳng hạn như:
- Dễ bị thao túng: các cá voi có thể nắm giữ lượng lớn token để thao túng bộ máy quản trị hoặc có thể lợi dụng DAO để đạt được lợi ích, nhưng miễn là lượng token được phân bổ hợp lý và không quá tập trung vào một người hoặc một nhóm người.
- Một rào cản khác đối với DAO là cấu trúc tập trung phần lớn vào khía cạnh tài chính hoặc việc token tăng giá và có thể là rào cản cho những mục tiêu dài hạn khác.
Tiếp theo sẽ là phần thú vị nhất: có bao nhiêu loại hình của DAO?
4 loại hình DAO
Phải nói rằng DAO là một mô hình quản trị rất linh hoạt và được ứng dụng vào rất nhiều lĩnh vực.
Có 4 loại hình chính như sau:
1. Investment DAOs
Hiểu đơn giản đây là mô hình tập trung vào việc đầu tư. Các thành viên sẽ dùng cổ phần (lượng token nắm giữ) để biểu quyết hoạt động của tổ chức.
Ví dụ như The LAO: một Ventures DAO trong đó những người góp vốn sẽ nhận được tỷ lệ shares tương ứng với vốn góp và sẽ có quyền voting hoặc proposal dự án để các thành viên khác của The LAO biểu quyết, xem xét có nên đầu tư hay không.
Hay mới nhất là các mô hình mua chung NFT như PartyDAO, giải quyết được bài toán ít vốn của các nhà đầu tư NFT.
2. Protocol DAOs
Đây là các dự án protocol trong đó token holders có quyền biểu quyết cho các quyết định trong protocol như: nâng cấp, điều chỉnh tỷ giá, có điều chỉnh phí giao dịch,…
Loại hình này có rất nhiều dự án blue chip như Compound, Marker DAO hay Uniswap
3. Social DAOs
Đây là những cộng đồng được xây dựng xung quanh một token, ví dụ điển hình cho mô hình này là FRIENDS with BENEFITS. Nơi mà bạn chỉ cần nắm giữ token FWB để tham gia vào cộng đồng của họ.
Cộng đồng này tổ chức rất nhiều sự kiện, cùng sáng tạo nội dung và quản lý NFTs của riêng họ.
Những người nắm giữ token FWB có thể truy cập vào nhóm kín, và nếu thành viên của họ có những đóng góp tích cực, giá token FWB sẽ tăng khiến nhiều người chú ý hơn và muốn tham gia đóng góp.
Đây có thể nói là loại hình phù hợp nhất với tinh thần của DAO, cách tiếp cận từ mô hình này là từ dưới lên, thay vì từ trên xuống như các mô hình khác.
4. Media DAOs
Đây là điểm đến của các influencers hoặc các nhà sáng tạo nội dung muốn có một lượng người hâm mộ chân chính sẵn sàng đầu tư vào bạn như mua token, mua NFTs hơn chỉ là những lượt follow, lượt subscribe.
Loại hình này giúp tạo nhiều động lực hơn cho các nhà sáng tạo nội dung, giúp họ tạo ra nhiều giá trị và kiếm được nhiều tiền hơn.
Liệu DAO có phải là cơ hội lớn?
Quay trở lại câu hỏi đầu tiên trong video, liệu DAO có phải là cơ hội lớn cho chúng ta hay không?
Chắc chắn là có!
Dự án Crypto
Hệ sinh thái DAO chứng kiến sự tăng trưởng ngoạn mục trong thời gian qua với sự xuất hiện của hàng trăm dự án mới.
Governance là một use case tiêu chuẩn cho các token của dự án, dự án càng lớn thì use case này càng có giá trị. Thậm chí, model DAO đã trở thành thứ “buộc phải có” cho những DeFi protocol phát triển.
Tính ứng dụng của DAO là vô hạn, bất kỳ dự án hay cộng đồng nào cũng có thể ứng dụng DAO vào quản trị.
Nhà đầu tư hoặc contributor
DAO hiện tại vẫn còn khá mới nhưng có tốc độ phát triển rất nhanh, với vị thế nhà đầu tư, giai đoạn này là cơ hội tuyệt vời để ta có thể tìm kiếm những nhánh đầu tư tiềm năng và mở vị thế cho bản thân.
Nhìn vào bảng số liệu trên DeepDAO cho thấy: Lượng giá trị mà các DAO nắm giữ có tiềm năng tăng trưởng rất lớn.
Nếu bạn không phải là nhà đầu tư thì việc đơn giản nhất bạn có thể làm là đóng góp cho DAO và nhận lại phần thưởng là token.
DAO tools
Ta cũng có thể cung cấp dịch vụ cần thiết cho các DAO như: quản lý cộng đồng, bỏ phiếu, contribution tracking, treasury, aggregator,…
Các DAO tools sẽ đóng vai trò ngày càng quan trọng giúp cho DAO được ứng dụng rộng rãi.
Game thủ
Tương tự những DAO về game guild, nơi người tham gia có thể cày game hoặc cho thuê NFT hay tài khoản để để thu về lợi nhuận. DAO đang mở ra những cơ hội việc làm thật sự cho những người tham gia.
Hoặc bạn là nhà sáng tạo nội dung, hãy tìm kiếm cơ hội với Media DAOs, càng sớm càng tốt.
Nói chung DAO là cơ hội cho tất cả những ai biết nắm bắt nó!
